Steunpunt voor de Diensten Schuldbemiddeling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Bescherming van de hoofdverblijfplaats van zelfstandigen (NOVEMBER 2022)

Een werknemer die zelfstandige wil worden, aarzelt soms om de sprong te wagen vanwege het risico dat beslag wordt gelegd op zijn privévermogen in geval van schuldenlast. Dit vormt een belemmering voor de oprichting, ontwikkeling en overdracht van ondernemingen. Er wordt inderdaad geen onderscheid gemaakt tussen het privé- en het beroepsvermogen van de zelfstandige die zijn activiteit als natuurlijke persoon uitoefent en geen vennootschap heeft opgericht.

De wet van 25 april 2007 houdende diverse bepalingen, gepubliceerd in het B.S. van 8 mei 2007, blz. 25.117, voert het beginsel in van de niet-vatbaarheid voor beslag van de woning van de zelfstandige. Dankzij deze wet, die op 8 juni 2007 in werking is getreden, kan de zelfstandige zijn woning beschermen door deze onder bepaalde omstandigheden als niet-vatbaar voor beslag te laten verklaren.

Wie kan van deze bescherming genieten ?

Natuurlijke personen die zelfstandig zijn in hoofdberoep, d.w.z. handelaars, ambachtslieden, beoefenaars van een vrij beroep,...

Uitgesloten zijn : zelfstandigen in bijberoep en de zelfstandigen die actief zijn na hun pensionering.

Wat zijn de procedures om iemands hoofdverblijfplaats onvatbaar te maken voor beslag ?

  • De zelfstandige moet een verklaring afleggen voor een notaris ;
  • Deze verklaring moet, op straffe van nietigheid, een gedetailleerde beschrijving bevatten van het betreffende gebouw of deel van het gebouw en een aanduiding van de zakelijke rechten die hij op het gebouw bezit (volle eigendom, gedeelde eigendom, onverdeeldheid). De notaris kan deze verklaring slechts aanvaarden na instemming van de echtgeno(o)t(e) van de zelfstandige.

De notariskosten voor de registratie of doorhaling bedragen ongeveer 600 euro plus btw.

Vanaf wanneer is het onroerend goed niet langer vatbaar voor beslag ?

De verklaring van onbeslagbaarheid is van kracht vanaf de registratie van de verklaring in het specifieke register dat ten kantore van de hypotheekbewaarder wordt bijgehouden. Hieruit volgt dat de onbeslagbaarheid alleen tegenstelbaar is voor wat betreft vorderingen die na de inschrijving in het register zijn ontstaan.

De notaris zorgt voor deze formaliteit.

Over welk onroerend goed gaat het ?

De bescherming geldt alleen voor de hoofdverblijfplaats van de zelfstandige, d.w.z. de plaats waar hij het grootste deel van het jaar woont. Het gaat dus niet noodzakelijkerwijs om zijn officiële woonplaats of de plaats waar hij zijn beroepsactiviteit uitoefent.

De zelfstandige hoeft niet noodzakelijk de volle eigenaar van het gebouw te zijn om in aanmerking te komen voor deze onbeslagbaarheid. Ze geldt ook als de zelfstandige slechts vruchtgebruiker is, of als hij slechts onverdeelde rechten heeft (in mede-eigendom met anderen).

Als het onroerend goed gedeeltelijk voor de zelfstandige activiteit wordt gebruikt, is het volledige gebouw onbeslagbaar in zoverre het beroepsmatige gedeelte minder dan 30% van de totale oppervlakte van het gebouw uitmaakt. Als het beroepsgedeelte meer dan 30% van de totale oppervlakte beslaat, kan alleen het gedeelte dat voor woondoeleinden wordt gebruikt, worden beschermd, mits vooraf statuten van mede-eigendom werden opgesteld.

Ten aanzien van welke schulden geldt deze onbeslagbaarheid ?

De zelfstandige geniet van de onbeslagbaarheid van zijn hoofdverblijfplaats ten aanzien van schulden die voortvloeien uit zijn beroepsactiviteit en die na de registratie van de verklaring van onbeslagbaarheid zijn ontstaan.

Concreet kan de onbeslagbaarheid dus worden ingeroepen voor contractuele schulden aan leveranciers, schulden aan kredietinstellingen, RSZ-schulden en belastingschulden, mits deze schulden uitsluitend verband houden met de zelfstandige beroepsactiviteit.

De onbeslagbaarheid geldt niet voor schulden :

  • die voortvloeien uit een strafbaar feit, ook al houden ze verband met de beroepsactiviteit ;
  • van gemengde aard zijn en betrekking hebben op zowel het privéleven als de beroepsactiviteit ;
  • die het gevolg zijn van een ernstige fout die tot een faillissement heeft geleid.

Wat gebeurt er als de zelfstandige het beschermde onroerend goed verkoopt ?

Wanneer de zelfstandige het beschermde onroerend goed verkoopt, blijft het uit de verkoop verkregen bedrag beschermd op voorwaarde dat binnen het jaar na de verkoop in een ander onroerend goed wordt geïnvesteerd.

De opbrengst van de verkoop wordt overgemaakt aan de notaris die de verkoopakte heeft opgesteld, in afwachting van de aankoop van een nieuw onroerend goed. Dat bedrag wordt dan onvatbaar voor beslag door middel van een registratie van wederbelegging.

De onbeslagbaarheid vervalt als de schuldeisers kunnen bewijzen dat de zelfstandige opzettelijk zijn solvabiliteit heeft georganiseerd.

Wanneer eindigt de onbeslagbaarheid van de hoofdverblijfplaats ?

De gevolgen van de verklaring van onbeslagbaarheid blijven na de echtscheiding bestaan indien de aangever eigenaar is van het goed, behalve ten aanzien van de schulden die voortvloeien uit de zelfstandige activiteit van de aangever en die kunnen worden verhaald op het vermogen van de voormalige echtgeno(o)t(e).

Wat gebeurt er als de zelfstandige gaat scheiden ?

De zelfstandige kan op elk moment voor zijn notaris afstand doen van zijn verklaring van onbeslagbaarheid door naar zijn notaris te gaan.

Indien de zelfstandige van statuut verandert en werknemer of ambtenaar wordt, verliest hij uiteraard het voordeel van deze bescherming van zijn hoofdverblijfplaats voor schulden die na de statuutwijziging zijn ontstaan.

Het overlijden van de aangever maakt eveneens een einde aan de verklaring van onbeslagbaarheid.

Agenda

  • Event Steunpunt
  • Event partner
  • Opleiding

Nieuwsbrief